انواع روش های ارتودنسی

اُرتودُنسی یکی از رشته‌های تخصصی دندان‌پزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژهٔ لاتین «ارتو» به معنای «راست» و «درست»، و «ادوس» یا مشتق آن «دنس» به معنای «دندان».

 ارتودنسی یکی از مهم‌ترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی‌شده در دندانپزشکی می‌باشد. 

وظیفه ارتودنسی تصحیح جفت‌شدن نامناسب دندان‌هاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندان‌ها یا دو فک نسبت به هم باشد، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. 

درمان‌های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندان‌ها یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان‌های ارتوپدیک) متمرکز باشد.

قبل وبعد از ارتودنسی

چرا باید ارتودنسی انجام دهیم؟

اغلب مردم دندانهای در هم و یا ترک خورده دارند. درمان ارتودنسی، باعث صاف شدن و حرکت دندانها به بهترین حالت ممکن میشود. این حرکت باعث بهبود ظاهر آنها و حالتی که دندان ها هنگام گاز زدن دارن و حتی باعث راحتی در تمیز کردن آنها میشود.

 برخی افراد دارای دندانهای فوقانی رو به جلو یی هستند که ناخوشایند به نظر میرسند احتمال بالایی وجود دارد که این دندان های برجسته دچار آسیب دیدگی شوند ولی با انجام ارتودنسی فرد میتواند آنها را حرکت بدهد و به جای درست خود باز گرداند.

 در بعضی موارد فک های بالا و پایین درست روی هم قرار نمیگیرند و باعث ایجاد ظاهر نامناسب برای دندان ها و روی هم قرار گرفتن نادرست آنها هنگام گاز زدن میشود درمان ارتودنسی هر دو عامل فوق را تصحیح میکند .

انواع روش های ارتودنسی

• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی لینگوال
• ارتودنسی فانکشنال

اجزای ارتودنسی

مهم ترین ابزار و وسایلی که در اجزای ارتودنسی به کار می رود عبارت اند از:

• براکت ها

براکت‌ها در واقع عامل ارتباطی بین سیم ارتودنسی و سیستم دندانی بیمار هستند. 

این وسایل از جنس فلز یا مواد سرامیکی همرنگ دندان بوده و بر روی تک تک دندان‌هایی که ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) می‌خواهد آن‌ها را حرکت دهد، توسط ماده چسبنده ظریفی نصب می‌شوند.

• بند های فلزی

حلقه‌های فلزی که در اکثر مواقع دور دندان آسیای بزرگ قرار می‌گیرد و ارتودنتیست سیم را در داخل کانال ویژه‌ای که روی این حلقه نصب است قرار می‌دهد. این حلقه فلزی توسط یک ماده خاص به دندان چسبیده و محکم می‌شود.

• سیم ارتودنسی

سیم‌هایی که در دوران درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در داخل شیار کوچکی درون براکت‌ها متصل و با حلقه‌های لاستیکی کوچک یا سیمهای فلزی نازک در جای خود محکم می‌شوند.

 البته در ارتودنسی دیمون نیازی به این حلقه‌های لاستیکی وجود ندارد.

در ادامه مطلب به چند نوع پر کاربرد از ارتودنسی اشاره می کنیم:

ارتودنسی ثابت

بریس‌های استاندارد از سیم‌ها و براکت‌های فلزی تشکیل می‌شود که روی دندان‌ها ثابت می‌شود تا آنها را با اعمال نیرو به سمت موقعیتی بهتر هدایت کند. 

جابجا کردن دندان‌ها فرایندی زمان‌بر است و سیم‌ها و براکت‌ها باید به طور منظم توسط متخصص دستکاری و تنظیم شود.

بریس سرامیکی جایگزینی شفاف برای بریس فلزی است و چون همرنگ دندان است جلب توجه نمی‌کند. 

بریس سرامیکی از مواد شیشه‌ای نیمه‌شفاف ساخته می‌شود، براکت‌ها لک نمی‌شود و تغییر رنگ نمی‌دهد، بریس تا پایان درمان ظاهر اولیه خود را حفظ می‌کند.

ارتودنسی متحرک

منظور از ارتودنسی متحرک این است که بیمار می تواند آنرا به حرکت در آورد. زیرا این ارتودنسی قابل جابه جایی است.

بنابراین می تواند موقع غذا خوردن دستگاه را از دهان خارج کرده و دوباره آنرا سر جای خود بگذارد.

ارتودنسی نامرئی

در ارتودنسی نامرئی از یک سری قالب های پلاستیکی شفاف استفاده می شود که به وسیله این قالب ها نیروی ثابتی به دندان ها وارد می شود، این قالب ها از دندان بیمار گرفته می شود و هر دو هفته یکبار باید تعویض شود.

ارتودنسی لینگوال

تعداد قابل توجهی از مراجعین ارتودنسی بزرگسالانی هستند که ترجیح می‌دهند اطرافیان متوجه تحت درمان بودن ایشان نشوند و بتوانند روابط اجتماعی خود را بدون مشکل دنبال کنند. بنابراین جای تعجب ندارد که محبوبیت روش‌های ارتودنسی نامرئی در میان بزرگسالان و نوجوانان رو به فزونی است.

وسایل ارتودنسی لینگوال (Lingual) پشت دندان‌ها قرار داده می‌شود و بنابراین عملاً نامرئی است. سازو کار ارتودنسی لینگوال (پشت زبانی) و ارتودنسی فلزی یکسان است، با این تفاوت که سیم‌کشی این بار پشت دندان است. 

عادت کردن به بریس لینگوال زمان بیشتری می‌برد و هزینه آن نیز به دلیل ساخت سفارشی آنها بالاتر است، اما گزینه بهتری برای بیمارانی است که به هر دلیلی نمی‌خواهند دیگران متوجه درمان ارتودنسی‌شان بشوند.

ارتودنسی دیمون

در این نوع ارتودنسی از براکت های دیمون که دارای یک مکانیزم کشویی هستند استفاده می شود.

این مکانیزیم می تواند همانطور که دندان ها در حال مرتب شدن هستند با آنها به حرکت در آید.

این قابلیت ارتودنسی دیمون باعث شده است که بیمار احساس درد کمتر و راحتی بیشتری داشته باشد.

علاوه بر آن براکت های دیمون ظاهر بهتری دارند و نتایج درمان را در مدت زمان کوتاه تری به بیمار عرضه می کنند.

 بهترین زمان برای ارتودنسی دندان

توصیه می شود به محض اینکه متوجه هرگونه ناهنجاری فک و دندان در کودک شدید او را به نزد متخصص ارتودنسی ببرید. حتی اگر کودک شما زیر 8 سال است.

 با مراجعه زود هنگام می توانید آمادگی لازم برای شروع یک درمان ارتودنسی حساب شده را کسب کنید. بهترین سن برای ارتودنسی از شروع 8 سالگی تا قبل از بلوغ کودک است. 

اما این دلیل بر آن نیست که افراد میان سال و بزرگسال نتوانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند. درمان ارتودنسی بزرگسالان ممکن است در مقایسه با ارتودنسی کودکان زمان بیشتری ببرد. اما در نهایت به نتیجه دلخواه خواهند رسید.

خطرات و عوارض ارتودنسی

• خراش و زخم

در ابتدای درمان ارتودنسی، بروز خراش و زخم‌های کوچک در داخل دهان امری کاملا شایع است، مخصوصا اگر از وسایل و تجهیزات ارتودنسی مانند انواع بریس استفاده کرده باشید.

این حالت، معمولا تا زمانی که دهان به وجود بریس عادت کند، تنها چند روز طول خواهد کشید.

• پوسیدگی دندان و لثه ها

با وجود وسایل ارتودنسی در دهان امکان گیر غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود. بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد.

 عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل مسواک، نخ دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییر رنگ دندان‌ها شود.

مدت درمان

ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود در اغلب موارد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه خواهد بود.