مراحل و اقدامات ایمپلنت دندان ها

علیرغم پیشرفت‌های دندان‌پزشکی، هنوز هم بسیاری از افراد با مشکل از دست دادن دندان‌های خود مواجه هستند، دلیل این مسئله اغلب به دلیل پوسیدگی، بیماری‌های دندانی یا جراحت و تصادفات است. اگر دندان شما صدمه دیده و یا اگر یکی از دندان‌های خود را از دست داده‌اید، گزینه‌های بسیاری پیش روی شما قرار دارد. امروزه روش‌های متنوعی برای ترمیم دندان پیشنهاد می‌شود. اگر یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اید، اصلاً جای نگرانی نیست در سرتاسر جهان بسیاری از افراد بزرگسال ۲۰ تا ۶۵ سال حداقل سه دندان پوسیده دارند یا حداقل یک دندان خود را از دست داده‌اند.

خوشبختانه چندین راه برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته وجود دارد، بریج‌ها، دندان‌های مصنوعی متحرک یا ایمپلنت‌ها می‌توانند به خوبی جایگزین دندان از دست رفته ‌شوند. در صورتی که با دنیای دندان‌پزشکی آشنا نیستید که اکثریت مردم از آن شناخت کافی ندارند، با مطالعه این مقاله اطلاعات مناسبی در رابطه با ایمپلنت‌ها یکی از شایع‌ترین روش‌های جایگزین دندان از دست رفته مطالعه خواهید کرد.

در ایام قدیم تنها درمان موجود برای افرادی که دندان خود را از دست داده بودند استفاده از دندان مصنوعی متحرک یا بریج‌ها بود؛ اما با کشف ایمپلنت‌ دندانی، راه‌های قدیمی‌تر کمتر مورد توجه قرار گرفتند. قبل از شرح ایمپلنت دندان و مراحل ایمپلنت دندان بهتر است ابتدا کمی با دیگر روش شایع در این حوزه آشنا شویم.

بریج‌ها (Bridges)

بریج‌های دندانی به شکل پل عمل کرده و فضای خالی به جا مانده در اثر از دست دادن دندان را پر می‌کنند. یک بریج حداقل از ۲ تاج دندان برای دندان‌های واقع شده در دو طرف فضای خالی مذکور تشکیل شده است. به عبارت دیگر دو دندان کناری این فضای خالی، تراشیده شده و تاج دندان روی آن‌ها قرار می‌گیرد، آن‌ها تکیه‌گاهی برای دندان مصنوعی می‌شوند که جایگزین دندان از دست رفته شده است (تصویر۲). بریج‌ها توسط دندان‌های طبیعی پشتیبانی می‌شوند. این دندان مصنوعی ممکن است از جنس طلا، آلیاژ، پورسلین یا ترکیبی از این مواد باشد. به طور کلی ۴ نوع بریج وجود دارد، بریج‌های سنتی، بریج‌های معلق (کانتی لور)، مریلند بریج‌ها (یا بریج پیوند شده با استفاده از رزین) و بریج‌های حمایت شده توسط ایمپلنت که بسته به شرایط دندانی شما پیشنهاد می‌شوند.

بریج‌ها حتی با مراقبت حداکثر ۱۵ سال عمر می‌کنند و سپس باید تعویض گردند. به همین دلیل روش‌ دائمی برای دندان از دست رفته به شمار نمی‌رود. ضمن اینکه دندان زیر تاج ممکن است دچار پوسیدگی شود. در صورتی که ساختار دندان‌های پایه قوی نباشند، روند درمان با شکست مواجه خواهد شد.

بدیهی است که هیچ جایگزینی برای دندان طبیعی وجود ندارد، اما برای جایگزین کردن فضای خالی ایجاد شده در اثر از دست دادن دندان، اغلب مردم به دنبال درمان‌های طولانی‌تر و دائمی هستند. به همین دلیل از زمان کشف ایمپلنت‌ دندان تا به حال این حوزه با پیشرفت‌های چشمگیری مواجه شده است.

ایمپلنت‌ دندانی جایگزین ریشه‌های دندان هستند. ایمپلنت یک ساختار قوی برای دندانی که جایگزین دندان طبیعی شده را فراهم می‌آورد. ایمپلنت‌ها از جنس تیتانیوم (مشابه ریشه دندان) هستند و از طریق جراحی در داخل استخوان فک و زیر خط لثه قرار می‌گیرند. اکثر ایمپلنت‌ها شبیه به دندان طبیعی هستند.

این جایگزین‌های دندانی بر خلاف دندان‌های مصنوعی متحرک، حالت خود را از دست نمی‌دهند و باعث از بین رفتن ظاهر صورت هم نمی‌شوند. بر خلاف بریج‌ها نیازی به تکیه‌گاه برای اتصال ندارند. اساساً ایمپلنت‌ دندان جایگزین خود دندان یا دندان‌های از دست رفته می‌شوند و دارای دندان و ریشه مصنوعی هستند، ضمن اینکه به سایر دندان‌های طبیعی آسیبی نمی‌رسانند. ایمپلنت‌ها گزینه‌ای بسیار مناسب‌تر و مساعدتر از سایر روش‌های جایگزینی دندان از دست رفته به شمار می‌روند، هرچند که هزینه بسیار بالاتر از دیگر روش‌ها دارند.

جایگذاری ایمپلنت دندان تنها قرار دادن دندان‌ مصنوعی در دهان نیست، بلکه شبیه به یک جراحی کوچک است. ایمپلنت‌ها درمانی ایمن و نسبتاً مطمئن به شمار می‌روند. آن‌ها شبیه دندان‌های طبیعی بوده و مادامی که از آن‌ها مراقبت شود در دهان شما باقی خواهند ماند.

ایمپلنت‌ها با قرار گرفتن در داخل استخوان فک، باعث می‌شوند دندان جایگزین شده از همان احساس، ظاهر و عملکرد دندان طبیعی برخوردار گردد. به طور کلی ایمپلنت‌ دندان زمانی به کار می‌روند که مراجعه‌کننده حداقل یک دندان از دست رفته داشته باشد؛ استخوان فک به طور کامل رشد کرده باشد؛ مقدار کافی استخوان برای ثابت نگه داشتن ایمپلنت وجود داشته باشد یا امکان پیوند استخوان وجود داشته باشد؛ بیماری خاصی نداشته باشد که بر بهبود استخوان تأثیر گذارد؛ قادر یا خواهان استفاده از دندان‌های مصنوعی متحرک نباشد؛ بتواند چندین ماه پروسه طولانی درمان را تحمل کند. هر فردی که از سلامت کافی برای انجام عمل جراحی دهانی یا کشیدن دندان برخوردار باشد و دارای لثه‌های سالم و مقدار کافی استخوان برای نگه داشتن ایمپلنت باشد، می‌تواند از ایمپلنت دندان استفاده کند.

اولین مراحل ایمپلنت دندان انجام آزمایش‌های تخصصی است. با توجه به اینکه ایمپلت‌های دندانی نیازمند حداقل یک پروسه جراحی هستند، لازم است ارزیابی کاملی از بیمار انجام شود، این رویه از طریق انجام آزمایش‌های کامل دندانی صورت می‌گیرد. قبل از انجام ایمپلنت آزمایش سی‌تی‌اسکن و رادیوگرافی (عکس‌برداری با اشعه ایکس) از دندان و فک بیمار انجام خواهد شد. به علاوه با توجه به شرایط استخوان فک بیمار، ممکن است دندان‌پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین مقدار استخوان فک در نظر بگیرد.

انجام این آزمایش‌ها برای جراحی ایمپلنت ضروری است و بدون این آزمایش‌ها جراحی ایمپلنت آغاز نمی‌شود. دندان‌پزشک پس از مشاهده جواب آزمایش‌ها یک برنامه درمانی مختص بیمار و با توجه به شرایط استخوان فک تعیین خواهد کرد. افزون بر این بیمار قبل از آغاز مرحله اصلی ایمپلنت دندان باید تمامی مشکلات مربوط به سلامت جسمانی خود را به دندان‌پزشک اطلاع دهد و تمامی داروها و مکمل‌های مصرفی را اعلام کند. اگر مشکل قلبی داشته یا دارای ایمپلت‌های ارتوپدی است دندان‌پزشک ممکن است قبل از آغاز درمان برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

پس از انجام اقدامات فوق، مراحل ایمپلنت دندان آغاز خواهد شد. در اینجا به طور خلاصه نشان می‌دهیم بیمار در طول درمان چه مراحلی را باید سپری نماید:

سپس استخوان فک برای جراحی آماده می‌شود، این مرحله ایمپلنت دندان ممکن است شامل پیوند استخوان باشد. در صورتی که استخوان فک از ضخامت کافی برخوردار نباشد یا بسیار نرم باشد، قبل از انجام جراحی ایمپلنت، پیوند استخوان انجام خواهد شد. دهان در زمان جویدن فشار زیادی را به استخوان فک وارد می‌کند، اگر استخوان قادر به پشتیبانی از ایمپلنت نباشد، جراحی با شکست مواجه خواهد شد. پیوند استخوان باعث می‌شود، پایه‌ای محکم مانند ریشه دندان اصلی برای ایمپلنت ایجاد شود؛

پس از بهبودی استخوان فک، پایه فلزی ایمپلنت دندان که از جنس تیتانیوم است در استخوان فک قرار داده می‌شود؛

در این مرحله بیمار باید یک دوره بهبودی را سپری کند تا اطراف پایه فلزی ایمپلنت بهبود یابد و کاملاً در فک ثابت شود. این روند ممکن است چندین ماه طول بکشد. طی این مرحله دندان‌پزشک ممکن است توصیه کند بیمار از غذاهای نرم و سبک استفاده کند؛

پس از بهبود یافتن بافت جراحی شده، اتصال‌دهنده پایه ایمپلنت و تاج دندان (Abutment) جایگذاری می‌شود. در برخی مواقع، زمانی که پایه ایمپلنت بسیار ثابت باشد، دو مرحله قرار دادن پایه فلزی در فک و Abutment بر روی این پایه همزمان انجام خواهد شد.

پس از اینکه بافت نرم کاملاً بهبود یافت، پروسه قالب‌گیری از دندان و استخوان فک آغاز می‌شود و سپس دندان یا دندان‌های نهایی بر روی Abutment نصب خواهد شد. دندان جدید بر اساس این قالب است. همچنین دندان‌پزشک رنگ نهایی دندان جدید را مطابق با دندان‌های طبیعی بیمار انتخاب می‌کند.

پایه فلزی و اتصال‌دهنده در ایمپلنت دندان

کل روند درمان ممکن است چندین ماه طول بکشد. بخش بیشتری از این زمان مربوط به دوره بهبودی و انتظار برای رشد استخوان جدید در فک است. جراحی ایمپلنت در واقع مانند جراحی‌های دیگر نیست که با دندان از دست رفته به اتاق عمل رفته و پس از چند ساعت با یک دندان جدید و سفید از اتاق عمل خارج شوید. این جراحی نیازمند مراقبت‌هایی مربوط به خود بیمار است و در چندین مرحله انجام می‌شود. در طول درمان دندان‌پزشک ممکن است از مراحل مختلف عکس‌برداری انجام دهد تا وضعیت پایه تیتانیوم، Abutment و تاج دندان را بررسی نماید.

به طور کلی دو روش اصلی برای انجام ایمپلنت‌ دندان وجود دارد که دندان‌ پزشک زیبایی به بیمار پیشنهاد می‌دهد:

ایمپلنت درون استخوانی یا اندواستیل (Endosteal): این نوع ایمپلنت‌ طی دو مرحله انجام می‌شود. ابتدا از طریق جراحی، لثه باز شده و پایه فلزی ایمپلنت مستقیماً درون استخوان فک قرار می‌گیرد. پس از جوش خوردن ایمپلنت و بهبود یافتن بافت لثه، جراحی دیگری انجام می‌شود تا روی سطح پایه باز شده و بتوان پایه را به Abutment متصل کرد. در نهایت دندان قالب‌گیری شده روی مجموعه نصب خواهد شد. این نوع ایمپلنت شبیه به پیچ است.

ایمپلت‌های درون بافتی یا ساب پریواستیل (Subperiosteal): این نوع ایمپلنت‌ تک مرحله‌ای است. یک قاب فلزی یا ایمپلنت با طول بلندتر درون فک و در زیر بافت لثه قرار می‌گیرد. سر ایمپلنت‌ کاملاً مشخص و بیرون از بافت لثه است. پس از بهبودی لثه و ثابت شدن ایمپلنت‌ درون فک، دندان قالب‌گیری شده روی آن نصب خواهد شد. این نوع ایمپلنت برای بیمارانی انجام می‌شود که استخوان فک سالم و طبیعی برخوردار نیستند و نمی‌خواهند پروسه پیوند استخوان را انجام دهند.

نتایج برخی تحقیقات در سرتاسر جهان نشان می‌دهد دندان‌پزشکان بیشتر ترجیح می‌دهند از روش اندواستیل که قدیمی‌تر است استفاده کنند، ضمن اینکه نرخ موفقیت این روش بسیار بالا است. البته اگرچه نرخ عدم موفقیت روش ساب پریواستیل بسیار بالا است و به مراقبت‌های بهداشتی بیشتری نیاز دارد، اما امروزه در بسیاری از موارد به کار می‌رود.

ریسک‌ها

جراحی ایمپلنت دندان مانند سایر جراحی‌ها با ریسک‌هایی برای سلامتی بیمار همراه است. البته عوارض ناشی از این جراحی که به ندرت مشاهده می‌شوند بسیار جزئی بوده و به راحتی درمان خواهند شد. ایجاد عفونت در محل ایمپلنت؛ جراحت در ساختارهای اطراف ایمپلنت به طور مثال سایر دندان‌ها؛ خونریزی رگ‌ها؛ صدمه وارد شدن به عصب‌ها که باعث درد، بی‌حسی یا احساس سوزش یا خارش در دندان‌های طبیعی، لثه‌ها، لب‌ها یا چانه می‌شود؛ و مشکلات سینوسی از جمله ریسک‌های جراحی ایمپلنت دندان هستند.

موفقیت

نرخ موفقیت ایمپلنت‌ دندان به محلی که ایمپلنت در فک قرار می‌گیرد بستگی دارد، به طور کلی ایمپلنت‌ دندان از نرخ موفقیت بالای ۹۸ درصد برخوردار هستند. با مراقبت‌های پس از جراحی، ایمپلنت‌ها می‌توانند تا پایان عمر فرد دوام آورند. اکثر ایمپلنت‌ دندانی موفقیت‌آمیز هستند. هرچند گاهی استخوان به قدر کافی با ایمپلنت‌ فلزی جوش نمی‌خورد. در این حالت ایمپلنت‌ بیرون آورده می‌شود، استخوان تمیز می‌شود و سپس می‌توان پس از ۲ تا ۳ ماه دوباره این مرحله را انجام داد.

ایمپلنت‌ دندان به همان مراقبت نیاز دارند که برای دندان حقیقی ضروری است، مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دها‌‌ن‌شویه‌های آنتی باکتریال و ویزیت‌های منظم توسط دندان‌پزشک همگی برای ایمپلنت‌ها هم باید انجام شوند. سیگار کشیدن باعث عدم موفقیت جراحی شده و عوارضی را همراه دارد. برخی دندان‌پزشکان برای افراد سیگاری جراحی ایمپلنت را‌ انجام نمی‌دهند. هرچه بهتر از ایمپلنت‌های خود مراقبت کنید، مدت طولانی‌تری آن‌ها را نگه خواهید داشت. چنانچه از ایمپلنت‌ها مراقبت نشود، مانند دندان طبیعی جرم می‌گیرند و اگر این جرم‌ها برطرف نشوند ممکن است باعث عفونت، لثه، خونریزی، درد و احساس ناخوشایند شوند. تمامی مشکلاتی که برای دندان طبیعی پیش می‌آید در ایمپلنت‌ها هم مشاهده خواهد شد. اما اگر از ایمپلنت‌ها به خوبی مراقبت شود و استخوان از سلامت و استحکام بالایی برخوردار باشد، انتظار می‌رود تا پایان عمر برای بیمار حفظ شوند.

افزون بر مراقبت‌های ضروری درطول جراحی و پس از جراحی، دو فاکتور اساسی در موفقیت ایمپلنت‌ دندانی، مهارت و تجربه متخصص و برند ایمپلنت مورد استفاده در این پروسه است. همان طور که تمامی برندها با یکدیگر نیستند، تمامی دندان‌پزشکان هم از مهارت لازم برای انجام ایمپلنت برخوردار نیستند. البته مهارت و دانش دندان‌پزشک حتی از برند ایمپلنتی که استفاده شده مهمتر است. به عنوان مثال اگر یک دندان‌پزشک از برترین برند ایمپلنت دندان‌ استفاده کند، اما از مهارت و تجربه کافی برای این جراحی برخوردار نباشد، احتمال شکست جراحی بسیار بالا است. این مسئله جبران‌پذیر نیست. برای انتخاب نوع برند بهتر است که از دانش و تجربه دندان‌پزشک استفاده کنید، ایشان با توجه به شرایط دهان و دندان شما می‌تواند مناسب‌ترین گزینه را معرفی کند.

ایمپلنت دندان باعث بهبود ظاهر شما می‌شود، آن‌ها کاملاً مشابه دندان‌های طبیعی هستند. با توجه به اینکه طراحی آن‌ها به طریقی است که درون استخوان جوش می‌خورند، به صورت دائمی هستند. ایمپلنت‌ها در مقایسه با دندان‌های مصنوعی متحرک، به شما اجازه می‌دهد بدون نگرانی از بیان اشتباه کلمات، صحبت کنید. ایمپلنت‌ها مانند بریج نیازی به تغییر ساختار سایر دندان‌ها ندارند و دندان‌های طبیعی شما دست نخورده باقی می‌مانند، به همین علت بهداشت دهانی را بهبود می‌بخشند. به علاوه قابلیت ماندگاری ایمپلنت‌ها بسیار طولانی و در اکثر مواقع تا پایان عمر بیمار است. هر چه مراقبت بهتری از آن‌ها انجام شود، عمر آن‌ها طولانی‌تر خواهد بود.

هیچ راهکاری بدون ایراد و نقطه ضعف نیست، یکی از مهمترین معایب ایمپلنت‌ها هزینه بالای این درمان است. در واقع هزینه‌های بسیار بالا این درمان مهمترین مانع پیش روی مراجعه‌کنندگان است. این هزینه بالا از یک طرف به دلیل جراحی هست که روی بیمار انجام می‌شود و از طرف دیگر به برند ایمپلنتی بستگی دارد که انتخاب می‌شود. در صورتی که بیمار به پیوند استخوان نیاز داشته باشد، هزینه بالاتر هم خواهد رفت. یکی دیگر از معایب این روش، عمل جراحی است، خود مسئله جراحی هر چقدر هم کوچک باشد باعث نگرانی و استرس در بسیاری از بیماران می‌شود. برخی پزشکان در این حالت از داروهای آرامبخش استفاده می‌کنند. به ندرت پس از انجام جراحی ایمپلنت، عوارضی در بیمار ظاهر خواهد شد، در صورت مشاهده هر گونه عوارض باید به دندان‌پزشک مراجعه نمود، تمامی عوارض ناشی از ایمپلنت‌های دندانی به راحتی قابل درمان هستند.

به طور کلی انجام ایمپلنت‌ به لثه‌های سالم و مقدار کافی استخوان نیاز دارد تا بتوانند ایمپلنت جایگذاری شده درون استخوان را پشتیبانی کنند. برای جراحی موفق و مواجه نشدن با عوارض جراحی باید ساختار دهانی خود را سالم نگه دارید و بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. در طی مراحل درمان از سیگار کشیدن خودداری کنید، این کار باعث شکست روند جراحی خواهد شد. به علاوه پس از اتمام جراحی سیگار کشیدن می‌تواند باعث جرم گرفتن ایمپلنت‌ دندان شود.

صرف نظر از هزینه بالا و سایر موانع جزئی پیش روی این روند درمان، ایمپلنت‌ دندان از دوام، زیبایی و پایداری بالاتر نسبت به سایر روش‌ها برخوردار هستند. وقتی دندان خود را از دست می‌دهید، از جهات مختلف تحت تأثیر قرار خواهید گرفت. نه تنها در نحوه صحبت کردن و جویدن تأثیر می‌گذارد و باعث تحلیل رفتن استخوان می‌شود، بلکه ظاهر شما را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. ایمپلنت‌های دندانی می‌توانند توانایی جویدن را احیا کرده و لبخند را به صورت شما بازگرداند، شکل صورت را حفظ کرده و توانایی بیان کلمات را در مقایسه با سایر روش‌ها بهبود بخشند و در نهایت اعتماد به نفس شما را افزایش دهند.