انواع روش های ارتودنسی

اُرتودُنسی یکی از رشته‌های تخصصی دندان‌پزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژهٔ لاتین «ارتو» به معنای «راست» و «درست»، و «ادوس» یا مشتق آن «دنس» به معنای «دندان».

 ارتودنسی یکی از مهم‌ترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی‌شده در دندانپزشکی می‌باشد. 

وظیفه ارتودنسی تصحیح جفت‌شدن نامناسب دندان‌هاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندان‌ها یا دو فک نسبت به هم باشد، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. 

درمان‌های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندان‌ها یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان‌های ارتوپدیک) متمرکز باشد.

قبل وبعد از ارتودنسی

چرا باید ارتودنسی انجام دهیم؟

اغلب مردم دندانهای در هم و یا ترک خورده دارند. درمان ارتودنسی، باعث صاف شدن و حرکت دندانها به بهترین حالت ممکن میشود. این حرکت باعث بهبود ظاهر آنها و حالتی که دندان ها هنگام گاز زدن دارن و حتی باعث راحتی در تمیز کردن آنها میشود.

 برخی افراد دارای دندانهای فوقانی رو به جلو یی هستند که ناخوشایند به نظر میرسند احتمال بالایی وجود دارد که این دندان های برجسته دچار آسیب دیدگی شوند ولی با انجام ارتودنسی فرد میتواند آنها را حرکت بدهد و به جای درست خود باز گرداند.

 در بعضی موارد فک های بالا و پایین درست روی هم قرار نمیگیرند و باعث ایجاد ظاهر نامناسب برای دندان ها و روی هم قرار گرفتن نادرست آنها هنگام گاز زدن میشود درمان ارتودنسی هر دو عامل فوق را تصحیح میکند .

انواع روش های ارتودنسی

• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی لینگوال
• ارتودنسی فانکشنال

اجزای ارتودنسی

مهم ترین ابزار و وسایلی که در اجزای ارتودنسی به کار می رود عبارت اند از:

• براکت ها

براکت‌ها در واقع عامل ارتباطی بین سیم ارتودنسی و سیستم دندانی بیمار هستند. 

این وسایل از جنس فلز یا مواد سرامیکی همرنگ دندان بوده و بر روی تک تک دندان‌هایی که ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) می‌خواهد آن‌ها را حرکت دهد، توسط ماده چسبنده ظریفی نصب می‌شوند.

• بند های فلزی

حلقه‌های فلزی که در اکثر مواقع دور دندان آسیای بزرگ قرار می‌گیرد و ارتودنتیست سیم را در داخل کانال ویژه‌ای که روی این حلقه نصب است قرار می‌دهد. این حلقه فلزی توسط یک ماده خاص به دندان چسبیده و محکم می‌شود.

• سیم ارتودنسی

سیم‌هایی که در دوران درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در داخل شیار کوچکی درون براکت‌ها متصل و با حلقه‌های لاستیکی کوچک یا سیمهای فلزی نازک در جای خود محکم می‌شوند.

 البته در ارتودنسی دیمون نیازی به این حلقه‌های لاستیکی وجود ندارد.

در ادامه مطلب به چند نوع پر کاربرد از ارتودنسی اشاره می کنیم:

ارتودنسی ثابت

بریس‌های استاندارد از سیم‌ها و براکت‌های فلزی تشکیل می‌شود که روی دندان‌ها ثابت می‌شود تا آنها را با اعمال نیرو به سمت موقعیتی بهتر هدایت کند. 

جابجا کردن دندان‌ها فرایندی زمان‌بر است و سیم‌ها و براکت‌ها باید به طور منظم توسط متخصص دستکاری و تنظیم شود.

بریس سرامیکی جایگزینی شفاف برای بریس فلزی است و چون همرنگ دندان است جلب توجه نمی‌کند. 

بریس سرامیکی از مواد شیشه‌ای نیمه‌شفاف ساخته می‌شود، براکت‌ها لک نمی‌شود و تغییر رنگ نمی‌دهد، بریس تا پایان درمان ظاهر اولیه خود را حفظ می‌کند.

ارتودنسی متحرک

منظور از ارتودنسی متحرک این است که بیمار می تواند آنرا به حرکت در آورد. زیرا این ارتودنسی قابل جابه جایی است.

بنابراین می تواند موقع غذا خوردن دستگاه را از دهان خارج کرده و دوباره آنرا سر جای خود بگذارد.

ارتودنسی نامرئی

در ارتودنسی نامرئی از یک سری قالب های پلاستیکی شفاف استفاده می شود که به وسیله این قالب ها نیروی ثابتی به دندان ها وارد می شود، این قالب ها از دندان بیمار گرفته می شود و هر دو هفته یکبار باید تعویض شود.

ارتودنسی لینگوال

تعداد قابل توجهی از مراجعین ارتودنسی بزرگسالانی هستند که ترجیح می‌دهند اطرافیان متوجه تحت درمان بودن ایشان نشوند و بتوانند روابط اجتماعی خود را بدون مشکل دنبال کنند. بنابراین جای تعجب ندارد که محبوبیت روش‌های ارتودنسی نامرئی در میان بزرگسالان و نوجوانان رو به فزونی است.

وسایل ارتودنسی لینگوال (Lingual) پشت دندان‌ها قرار داده می‌شود و بنابراین عملاً نامرئی است. سازو کار ارتودنسی لینگوال (پشت زبانی) و ارتودنسی فلزی یکسان است، با این تفاوت که سیم‌کشی این بار پشت دندان است. 

عادت کردن به بریس لینگوال زمان بیشتری می‌برد و هزینه آن نیز به دلیل ساخت سفارشی آنها بالاتر است، اما گزینه بهتری برای بیمارانی است که به هر دلیلی نمی‌خواهند دیگران متوجه درمان ارتودنسی‌شان بشوند.

ارتودنسی دیمون

در این نوع ارتودنسی از براکت های دیمون که دارای یک مکانیزم کشویی هستند استفاده می شود.

این مکانیزیم می تواند همانطور که دندان ها در حال مرتب شدن هستند با آنها به حرکت در آید.

این قابلیت ارتودنسی دیمون باعث شده است که بیمار احساس درد کمتر و راحتی بیشتری داشته باشد.

علاوه بر آن براکت های دیمون ظاهر بهتری دارند و نتایج درمان را در مدت زمان کوتاه تری به بیمار عرضه می کنند.

 بهترین زمان برای ارتودنسی دندان

توصیه می شود به محض اینکه متوجه هرگونه ناهنجاری فک و دندان در کودک شدید او را به نزد متخصص ارتودنسی ببرید. حتی اگر کودک شما زیر 8 سال است.

 با مراجعه زود هنگام می توانید آمادگی لازم برای شروع یک درمان ارتودنسی حساب شده را کسب کنید. بهترین سن برای ارتودنسی از شروع 8 سالگی تا قبل از بلوغ کودک است. 

اما این دلیل بر آن نیست که افراد میان سال و بزرگسال نتوانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند. درمان ارتودنسی بزرگسالان ممکن است در مقایسه با ارتودنسی کودکان زمان بیشتری ببرد. اما در نهایت به نتیجه دلخواه خواهند رسید.

خطرات و عوارض ارتودنسی

• خراش و زخم

در ابتدای درمان ارتودنسی، بروز خراش و زخم‌های کوچک در داخل دهان امری کاملا شایع است، مخصوصا اگر از وسایل و تجهیزات ارتودنسی مانند انواع بریس استفاده کرده باشید.

این حالت، معمولا تا زمانی که دهان به وجود بریس عادت کند، تنها چند روز طول خواهد کشید.

• پوسیدگی دندان و لثه ها

با وجود وسایل ارتودنسی در دهان امکان گیر غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود. بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد.

 عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل مسواک، نخ دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییر رنگ دندان‌ها شود.

مدت درمان

ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود در اغلب موارد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه خواهد بود.

مینای دندان

یک دندان از دو بخش تشکیل شده است: تاج دندان، بخش قابل دیدن دندان است که از لثه و ریشه می گذرد. تاج به وسیلۀ مینا پوشیده شده است. زیر مینا، عاج وجود دارد که شبیه به استخوان است. عاج، مغز دندان را احاطه می کند. مغز دندان ناحیه ای است که رگ های خونی، اعصاب و بافت ربط دهنده، در آن واقع شده است.

مینا که تاج را می پوشاند وظیفۀ محافظت از دندان را برعهده دارد. مینا از شبکۀ معدنی بسیار متراکم کریستالی و از جنس هیدروکسی آپاتیت کلسیم ساخته شده است، مینا سخت ترین مادۀ موجود در بدن است.

 در عوض، در صورت آسیب دیدن، توانایی تولید مجددش کاهش می یابد. و این در حالی است که مینا با گذشت زمان فرسوده می شود و تحلیل می رود، این از دست دادن املاح است که باعث پوسیدگی بیشتر و جراحت های دیگری می شود.

 هرگونه کاهش کیفیت مینا، حملۀ باکتری ها را آسان می سازد و پوسیدگی به وجود می آید.

توجه داشته باشید که از دست دادن املاح مینا به واسطۀ خوردن مواد قندی (آب نبات، نوشیدنی های شیرین، سودا، آبمیوه و...) سرعت می گیرد. در این حالت باکتری ها از قندها و اسیدها که مینا را تضعیف می کند، تغذیه می شوند. 

بزاق نقش مهمی برای مقابله با از دست دادن املاح بازی می کند زیرا باعث کاهش قندها و اسیدها می شود.

آنچه باعث حساسیت مینای دندان می شود!

سن، روند پیری.

مصرف قند و تمام خوراکی ها یا نوشیدنی های خیلی شیرین.

نابهنجاری های مینا، به این دلایل: کمبود ویتامین D و عفونتی که از کودکی تا تشکیل دندان های دائمی طول بکشد (سرخک، آبله مرغان).

استفراغ های پرتکرار، که ترشحات اسیدی معده را وارد دهان می کنند. 

 این در حالی است که اسیدهای معده نیز باعث سرعت گرفتن روند از دست دادن املاح مینا، می شوند.

کلر هم می تواند به حساس شدن دندان و در نتیجه از دست دادن املاح کمک کند. 

برخی اوقات این مورد در بین شناگران حرفه ای که مدت زمان زیادی را در آب کلردار استخرها، می گذرانند، دیده می شود.

بروکسیسم (دندان غروچه) هم میزان فرسودگی مینای دندان را به واسطۀ پدیده ای کاملاً مکانیکی افزایش می دهد.

و البته، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان که زمان تماس مینای دندان و اسیدها را افزایش می دهد، 

نیز در این طبقه بندی قرار می گیرد. در صورتی که مینا دچار فرسایش شود، راهی به جز ترمیم دندان وجود ندارد. بنابراین سوالی که برای اغلب بیماران پیش می آید نحوه جلوگیری از فرسایش مینای دندان است. 

 در برخی مراحل اولیه می توانید حتی پس از وارد شدن فرسایش جزئی نیز با استفاده از نکات زیر تولید اسید در دهان را محدود کرده و به محافظت از دندان های ارزشمند خود کمک کنید.

پلاک و فرسایش مینای دندان

پلاک یک لایه چسبنده است که از بزاق، مواد غذایی، باکتری، و سایر مواد مانند آن تشکیل می شود. پلاک معمولاً بین دندان ها و در سوراخ های ریز یا حفره های موجود در دندان های آسیاب تشکیل می شود. علاوه بر این امکان تشکیل پلاک در اطراف محل های پرکردن دندان و در کنار خط لثه یعنی محل رسیدن دندان ها به لثه ها در دهان نیز وجود دارد. گاهی اوقات باکتری های پلاک دندان نشاسته موجود در مواد غذایی را به اسید تبدیل می کنند. هنگامی که این موضوع اتفاق افتد، اسید پلاک شروع به خوردن مواد معدنی سالم موجود در مینای دندان را کرده که این فرآیند باعث می شود که مینای دندان فرسوده شود.

چگونه می توان مینای دندان را تقویت کرد؟

فلوراید

فلوراید، به کمک کریستال های هیدروکسی آپاتیت، از مینا محافظت می کند. به همین علت است که فلور در قوی تر شدن مینا در مقابل از دست دادن املاح، سهیم است.

حواستان باشد که در مصرف فلور زیاده روی نکنید. با توجه به فلورایدی که توسط آشامیدنی ها و خوراکی ها به بدن منتقل می شود، مصرف یک خمیردندان حاوی فلور برای تأمین نیاز به این ماده، کافی است.

نوشیدنی های شیرین را حذف کنید!

این امر واضح است و بارها تکرار شده است. آب میوه ها به دندان های شما آسیب می زنند. اگر هر روز حتی یکی از نوشیدنی های شیرین خود را با آب جایگزین کنید، خدمت بزرگی برای جلوگیری از فرسایش مینای دندان خود انجام داده اید.

دریافت کمک های دندان پزشکی

اسید معده به سرعت دندان ها را خراب می کند. اگر از یک اختلال گوارشی مانند رفلاکس معده رنج می برید یا دچار اختلال خوردن مانند بولیمیا هستید، اسید معده دریچه مری را از بین می برد و وارد محیط دهان می شود.  

بدین ترتیب با دندان های شما در تماس قرار می گیرد. اگر مشکل گوارشی دارید، برای جلوگیری از فرسایش مینای دندان هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید تا بیماری شما را درمان کند.

کشف ماده جدید در زمره مواد دندانپزشکی برای پر کردن دندان

این ماده کامپوزیتی که توسط دانشمندان در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه اورگن تولید شده است نسبت به مواد پر کننده رایج کنونی دو برابر مقاومت بیشتر در برابر شکستگی دارد. این ماده حاوی تیوراِتان(thiourethane) است که ترکیبی است که معمولاً در پوشش‌های محافظ برای عرشه کشتی‌ها و خودروها استفاده می‌شود.

پروفسور "کارمم فیفر" سرپرست این مطالعه گفت: امروزه طول عمر ترمیم‌های دندانی معمولاً هفت تا ۱۰ سال است. این مواد تحت فشار جویدن قرار می‌گیرند یا فضاهای خالی بین آنها و دندان ایجاد می‌شود که اجازه می‌دهد باکتری‌ها در آن نفوذ کنند و یک حفره جدید ایجاد شود.

https://bit.ly/3nF4lYL

برای پر کردن دندان از مواد مختلفی نظیر آمالگام، کامپوزیت، سرامیک یا چینی موسوم به "پرسلن" و طلا استفاده استفاده می‌شود که هر کدام مزایا و معایب و طول عمر خاص خود را دارند.

سعی داشته باشید حتما از مواد عالی در خرید مواد دندانپزشکی پر کردن دندان استفاده کنید.

آمالگام احتمالاً قدیمی‌ترین ماده‌ای است که برای پر کردن دندان به کار برده می‌شود و به دلیل رنگ نقره‌ای به سادگی قابل تشخیص است. آمالگام ترکیبی از چند فلز، از قبیل نقره، جیوه وقلع است. از آنجایی که جیوه موجود در آمالگام سمی دانسته می‌شود، این ماده اندک اندک در درمان به کار برده نمی‌شود.

کامپوزیت ظاهری شبیه به دندان طبیعی ایجاد می‌کند و در صورت استفاده از آن لازم نیست بخش سالم دندان برای چسباندن آن تراشیده شود. کامپوزیت برخلاف فلز دچار خوردگی یا تغییر رنگ نمی‌شود. چسباندن این ماده به دندان آن را مقاوم‌تر می‌کند و انتخاب مناسبی برای ترمیم پوسیدگی‌های کوچک به شمار می‌آید.

بهترین تجهیزات دندانپزشکی

اما نقطه ضعف کامپوزیت این است که برای ترمیم پوسیدگی‌های بزرگ مناسب نیست و هزینه پر کردن دندان با کامپوزیت بیشتر از آمالگام است. از این گذشته پر کردن دندان با کامپوزیت زمان بیشتری می‌برد و این ماده در برابر لک شدن با چای و قهوه آسیب‌پذیرتر است.

سرامیک یا چینی (پرسلن) ماده‌ای است که برخلاف آمالگام یا کامپوزیت به دندان چسبانده نمی‌شود. این ماده در لابراتوار دندانپزشکی به گونه‌ای تهیه می‌شود که به خوبی پوسیدگی را پوشش دهد. از آنجایی که این ماده ظاهری شبیه به دندان طبیعی را ایجاد می‌کند، پرکردگی قابل تشخیص نخواهد بود. وبسایت جامع دندانپزشکان و جامعه دندانپزشکی

اما نقطه ضعف اصلی سرامیک این است که پر کردن با آن گران‌تر از پر کردن دندان با آمالگامیا کامپوزیت است و به دلیل ماهیت حجیم آن در مقایسه با پر کردن با آمالگام بخش بیشتری از دندان سالم باید تراشیده شود.

اما همان طور که می‌توانید حدس بزنید، طلا گران‌ترین ماده برای پر کردن دندان است و تنها زمانی به کار برده می‌شود که استحکام بسیار بالا مد نظر باشد. ترمیم طلایی مشابه ترمیم سرامیکی در لابراتوار آماده می‌شود و به افرادی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهند پرکردگی مقاوم در برابر تغییر رنگ و خوردگی داشته باشند. طلا اجازه نمی‌دهد آب دهان، باکتری و ذرات غذا در سوراخ ناشی از پوسیدگی نفوذ کنند. معایب پر کردن با طلا آشکار است، این انتخاب هزینه سنگینی دارد و رنگ زرین آن کاملاً مشخص است.

برگرفته از: Dental Materials - Journal - Elsevier